سگ سرابی یکی از نژادهای اصیل ایرانی با ویژگی هایی منحصر به فرد است که جایگاه ویژه ای میان دامداران و علاقه مندان به حیوانات خانگی دارد. این سگ، بومی منطقه سراب در شمال غرب ایران است و به دلیل جسه عظیم، قدرت استثنایی، وفاداری بی همتا و توانایی فوق العاده در نگهبانی از دام و اموال، در سال های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. در ادامه بیشتر به معرفی این نژاد سگ و شرایط نگهداری آن می پردازیم.
تاریخچه سگ سرابی
سراب، شهرستانی در استان آذربایجان شرقی، محل تولد و پرورش یکی از قدرتمندترین سگ های ایرانی است. قدمت حضور سگ های گله در این منطقه به صدها سال پیش بازمی گردد. قدمت و اصالت این نژاد به قدری زیاد است که برخی منابع معتقدند سابقه پرورش آن همزمان با شکل گیری دامداری سنتی در روستاهای شمال غرب ایران بوده است. نقش ویژه این سگ ها، نگهبانی از گله ها و حفاظت در برابر شکارچیان مانند گرگ و خرس بوده است.
قدرت جسمانی بالا، استقامت مثال زدنی و توانایی مقابله با حیوانات وحشی باعث شده که از سگ های سرابی به عنوان نگهبان و محافظ ویژه استفاده شود. سگ سرابی نه تنها در عرصه دامداری، قدرت بی همتایی دارد، بلکه در فرهنگ مردم آذربایجان و روستاهای شمال و غرب ایران جایگاه ویژه ای دارد. در قدیم، نگهداری سگ سرابی نشانه اقتدار، امنیت و ثروت صاحب خانه بوده است. امروزه نیز بسیاری از دامدارها و صاحبان مشاغل روستایی برای محافظت از اموال و دام های خود از سگ سرابی استفاده می کنند.
ویژگی های ظاهری سگ سرابی
سگ سرابی، بزرگ جثه ترین سگ ایرانی بوده و اندازه و وزن آن نسبت به سایر نژادها بسیار چشمگیر است. از مهم ترین ویژگی های ظاهری این نژاد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قد و جثه: قد سگ سرابی بالغ تا ۸۰ سانتی متر و وزن آن گاه تا ۹۰ کیلوگرم می رسد. بدن آنها عضلانی، پوزه کشیده و کمی پهن است.
- رنگ پوشش: پوشش بدن سگ سرابی معمولا به رنگ کرم یا زرد، نخودی، خاکستری یا قهوه ای است که در برخی موارد لکه های سفید روی سینه و پاها دیده می شود.
- چهره و گوش ها: سر بزرگ و سنگین، گوش های آویزان و نسبتاً کوچک، چشم های عمیق و نافذ از ویژگی های بارز چهره این نژاد است.
- دم: دم سگ سرابی بلند، نسبتا ضخیم و پوشیده از مو است و اغلب به سمت پایین نگه داشته می شود.
انواع نژاد سگ سرابی
سگ های سرابی را از لحاظ ظاهر و نوع پوشش خارجی می توان به دو دسته مهم تقسیم کرد که هر دسته ویژگی های منحصر به فردی دارد:
سرابی پُرمو و نرم
این دسته از سگ سرابی دارای پوشش خارجی متراکم، بلند و نرم هستند. پرمو بودن بدن به ویژه در ناحیه پاها باعث می شود سگ، هنگام حرکت بر روی یخ و برف کمترین مشکل را داشته باشد، به خوبی گرمای بدن خود را حفظ کند و از نفوذ سرما به پوست جلوگیری شود.
سرابی کم مو و زبر
دسته دوم سگ های سرابی، دارای پوشش کوتاه تر و موهای زبر و خشکی هستند. این سگ ها، پنجه های بزرگ و محکمی دارند که قدرت بالایی در حرکت و دویدن در انواع زمین و اقلیم خشک به آنها می دهد.
شرایط نگهداری سگ سرابی
نگهداری صحیح سگ سرابی مستلزم داشتن آگاهی کافی نسبت به نیازهای جسمی، روحی و محیطی این نژاد قدرتمند است. در ادامه، به بررسی پنج نکته کلیدی برای نگهداری سگ سرابی می پردازیم.
تغذیه مناسب
رژیم غذایی سگ سرابی باید بر پایه سن، وزن، میزان فعالیت و شرایط خاص بدن (مانند دوران بارداری یا شیردهی) تنظیم شود. این نژاد بزرگ برای حفظ سلامت، به غذاهایی با پروتئین بالا (حداقل حدود ۲۲ تا ۲۶ درصد برای سگ بالغ) و انرژی کنترل شده نیاز دارد تا مانع از چاقی شود. در دوران رشد توله ها، میزان کالری و پروتئین باید افزایش یابد. توصیه می شود از تغذیه باکیفیت شامل منابع پروتئین حیوانی، چربی مناسب، ویتامین ها و مواد معدنی استفاده کنید.
- مقدار خوراک را بر اساس وزن و فعالیت روزانه سگ تعیین نمایید.
- برای تنظیم رژیم غذایی خانگی، حتما با دامپزشک مشورت کنید.
- ترجیحا از غذای تجاری مخصوص نژادهای بزرگ و فعال بهره ببرید.
اصول تربیت و اجتماعی سازی
سگ های سرابی به خاطر هوش و روحیه مستقل خود به تربیت قاطعانه، عادلانه و بر اساس تشویق مبتنی بر جایزه نیاز دارند. آغاز اجتماعی سازی از ۸ تا ۱۶ هفتگی، اهمیت بسزایی دارد؛ این مرحله شامل معرفی توله به افراد مختلف، سایر حیوانات، محیط های جدید و صداهای گوناگون است. تمرین های کوتاه روزانه و تدوین قوانین مشخص در خانواده سبب کاهش رفتارهای سلطه جو یا مشکوک می شود.
- آموزش دستورات پایه مانند “بنشین”، “بمان”، “بیا”، “رها کن” از همان سال نخست توصیه می شود.
- پرهیز از تنبیه بدنی و تکیه بر تشویق و پاداش در آموزش
- ثبت نام در کلاس های گروهی برای تقویت تعامل اجتماعی با سایر سگ ها
بهداشت و مراقبت از پوست و مو
پوست سگ سرابی گرچه ضخیم و مقاوم است، اما در برابر انگل ها و زخم های محیطی آسیب پذیر خواهد بود. برس کشیدن هفتگی برای حذف موهای مرده کافی است، ولی در فصل ریزش مو بهتر است روزانه یا چند بار در هفته این کار انجام شود. حمام نیز ماهیانه یا در مواقع ضروری پیشنهاد می شود تا چربی طبیعی پوست حفظ گردد. کنترل مرتب وجود کَنه و سایر انگل های بیرونی با محصولات توصیه شده توسط دامپزشک ضروری است.
- هر هفته وضعیت پوست برای شناسایی جراحت یا التهاب بررسی شود.
- برای شستشو، تنها از شامپوهای ملایم مخصوص سگ سرابی استفاده شود.
- واکسیناسیون طبق برنامه و انجام اقدامات پزشکی پیشگیرانه الزامیست.
ورزش و فعالیت های روزانه
تحرک و فعالیت روزانه بخش مهمی از سلامت جسمی و روحی سگ سرابی است. این نژاد به پیاده روی های طولانی، بازی در محیط های امن و بازی های کششی و تعقیبی علاقه دارد. به ویژه سگ های گله، به محرک های ذهنی هم نیاز دارند؛ بازی های فکری و ماموریت های ساده کمک می کند علاوه بر تخلیه انرژی، ذهن آن ها فعال باقی بماند.
- بین ۶۰ تا ۹۰ دقیقه فعالیت در روز توصیه می شود که بهتر است در چند بخش انجام شود.
- برای توله ها تا تکمیل رشد استخوانی از ورزش های پرشی یا دویدن روی زمین سخت اجتناب گردد.
اقلیم و محیط
محل زندگی سگ سرابی تاثیر چشمگیری بر رفتار و میزان فعالیت او خواهد داشت. سگ های سرابی در مناطق سردسیر و کوهستانی معمولا انرژی و استقامت بیشتری از خود نشان می دهند و نیاز به تحرک بالاتری دارند.
در مقابل، اگر در مناطق گرم و خشک زندگی کنند، باید زمان ورزش در ساعات خنک تر صبح و عصر تنظیم شود تا از خطر گرمازدگی جلوگیری گردد. همچنین، میزان جمعیت انسانی، وجود سایر حیوانات و چالش های محیطی می تواند سطح رفتار دفاعی و محافظتی این نژاد را افزایش یا کاهش دهد؛ بنابراین آموزش درست و تطبیق با محیط ضروریست.
در کل، مناسب ترین محیط برای سگ سرابی، خانه ای با حیاط وسیع یا املاک روستایی است که دارای حصاری ایمن، فضای کافی برای گردش آزاد و مکان استراحت در سایه باشد. در محیط های کوچک تر، فراهم کردن پیاده روی های منظم و بازی های ذهنی تا حدی نیازهایش را تامین می کند، اما این نژاد در محیط باز بهترین رشد و رفتار را نشان می دهد.